thất bại là cách để tiến lên

Thất bại là cách để tiến lên

Tôi nói rằng mình may mắn là bởi vì tôi bước vào đời với tư thái của một kẻ thất bại. Tôi khởi đầu từ con số không. Mọi việc chỉ có thể tốt hơn mà thôi.

Nếu thất bại thì tôi cũng chỉ quay về đúng điểm khởi đầu mà thôi. Vậy thì tại sao lại không thử cơ chứ?

Bản thân sự thất bại là một khái niệm tương đối. Nó phụ thuộc vào thước đo của bạn.

Bạn có thể làm ra hàng đống tiền và vẫn cảm thấy bất hạnh, cũng như việc bạn có thể rỗng túi mà vẫn khá hạnh phúc. Vì thế, tại sao lại phải dùng tiền làm một phương thức để đo lường giá trị con người tôi?

Sự tiến bộ trong bất kỳ lĩnh vực gì là thứ được tạo ra dựa trên hàng ngàn sai lầm nhỏ, và sự vĩ đại của thành công mà bạn có được là dựa trên số lần bạn thất bại ở một điểm nào đó. Nếu như có ai đó vượt trội hơn so với bạn ở một điểm nào đó, thì đó là bởi vì cô ấy đã thất bại nhiều lần hơn so với bạn. Nếu ai đó kém cỏi hơn bạn, thì là bởi vì anh ta chưa trải qua đủ những bài học đau đớn mà bạn từng đón nhận.

Nếu như bạn nhớ tới một đứa trẻ đang tập đi, thì đứa trẻ ấy sẽ phải vấp ngã và bị đau đến hàng trăm lần. Nhưng chẳng bao giờ nó dừng lại và nghĩ rằng, “Ối, mình nghĩ bước đi không phải là việc dành cho mình. Mình đâu có rành cái vụ này.”

Lảng tránh thất bại là điều mà chúng ta học được ở một thời điểm về sau này trong đời. Tôi cá là phần nhiều đến từ hệ thống giáo dục của chúng ta, thứ luôn đánh giá khắt khe chúng ta dựa trên thành tích học tập và trừng phạt những ai không có được thành tích tốt. Một phần không nhỏ khác đến từ các bậc phụ huynh độc đoán hoặc thích chỉ trích – những người không cho phép con cái họ tự mình làm rộn theo một mức độ bình thường, và thay vì vậy họ lại trừng phạt chúng vì việc thử nghiệm những cái mới hay vì không tuân theo con đường đã được định trước. Và rồi chúng ta còn có cả một hệ thống truyền thông lúc nào cũng ra rả vào tai chúng ta hết tấm gương thành công này đến vì tấm gương công khác, trong khi lại lờ tịt đi hàng ngàn giờ rèn luyện buồn tẻ và chán ngắt mà họ cần thực hiện trước khi đạt tới thành công.

Ở một thời điểm nào đó, hầu hết chúng ta đều đạt tới một vị trí mà ta thấy sợ hãi nếu thất bại, nơi mà ta lảng tránh thất bại một cách đầy bản năng và chỉ bám víu lấy thứ ở ngay trước mắt ta hay những gì mà ta có thể làm tốt.

Điều này giam hãm và kiềm chế chúng ta. Ta chỉ có thể thật sự thành công ở thứ mà ta sẵn lòng thất bại trước nó. Nếu như ta chưa sẵn lòng thất bại, thì ta cũng chưa sẵn sàng để thành công.

Rất nhiều sự sợ hãi trước thất bại xuất phát từ việc lựa chọn các giá trị tệ hại. Giả như, nếu tôi đánh giá bản thân mình dựa trên tiêu chí “Khiến mọi người mà tôi gặp gỡ đều yêu thích tôi,” thì tôi sẽ hoang mang lắm, bởi vì thất bại là chắc chắn 100 phần trăm luôn ấy vì nó lệ thuộc vào hành vi của những người khác, mà không nằm ở chính bản thân tôi. Tôi không nắm quyền kiểm soát trong tay; do đó giá trị bản thân tôi lại phó mặc cho sự phán xét của những người khác.

Trong khi nếu như tôi lựa chọn thước đo “Cải thiện đời sống xã hội của tôi,” tôi có thể sống theo giá trị của mình là “mối quan hệ tốt đẹp với người khác” dù cho người ta có đối xử với tôi ra sao. Giá trị bản thân của tôi được dựa trên hành vi và hạnh phúc của chính tôi.

ác giá trị tệ hại, như chúng ta đã thấy trong chương 4, liên quan tới những mục tiêu rõ ràng là nằm ngoài khả năng kiểm soát của chúng ta. Việc theo đuổi những mục tiêu như vậy sẽ dẫn tới sự bất an vô cùng lớn. Và ngay cả khi ta có thể đạt được chúng, thì chúng cũng khiến ta cảm thấy trống rỗng và vô vị, bởi vì một khi đã đạt được những mục tiêu này thì chẳng còn vấn đề gì để mà giải quyết nữa.

Những giá trị tốt đẹp hơn, như ta đã thấy, là quá trình hướng vào bản thể. Những thứ kiểu như “Bày tỏ bản thân một cách trung thực trước những người khác,” một thước đo cho cái giá trị “chân thành,” không bao giờ có thể hoàn tất; đó là một vấn đề yêu cầu ta phải liên tục bận tâm tới. Mỗi một cuộc trò chuyện mới, mỗi một mối quan hệ mới, đều mang tới những thách thức và cơ hội mới cho việc bày tỏ sự chân thành. Cái giá trị này là một quá trình liên tục, kéo dài suốt đời và khó có thể hoàn tất.

Nếu thước đo của bạn cho giá trị “thành công theo chuẩn mực của thế gian” là “Mua một ngôi nhà và một chiếc xế xịn,” và bạn bỏ ra những hai mươi năm chổng mông lên mà làm việc nhằm đạt tới điều đó, một khi đã đạt được thì thước đo ấy không thể mang lại điều gì cho bạn nữa. Rồi sau đó bạn hãy mở lời chào với cơn khủng hoảng tuổi trung niên, bởi vì vấn đề đã lèo lái bạn trong suốt quãng đời trưởng thành của mình vừa mới bị tước đi mất khỏi tay bạn. Không còn nữa những cơ hội để tiếp tục phát triển và tiến bộ hơn, và chỉ có sự phát triển mới mang lại hạnh phúc, chứ không phải là một danh sách dài cứng nhắc về những thành tích nào đó.

Theo nghĩa này, các mục tiêu, như chúng vẫn thường được đưa ra — tốt nghiệp đại học, mua một ngôi nhà bên hồ, giảm được mười cân — đều bị giới hạn trong một mức độ hạnh phúc nhất định mà chúng có thể mang lại cho cuộc đời ta. Chúng có thể hữu ích khi mà ta theo đuổi những lợi ích ngắn hạn, trong chóng vánh, nhưng nếu ta xem chúng như là định hướng cho toàn bộ bước đường đời, thì chúng thật quá tệ.